Gmina Drzycim

Rys historyczny oraz insygnia gminy

Insygnia Gminy podlegają ochronie prawnej. Zasady stosowania oraz wykorzystywania herbu oraz pozostałych insygniów gminy Drzycim określa uchwała Rady Gminy Drzycim, z dnia 19 lipca 2018 roku. Rada Gminy Drzycim podjęła Uchwałę nr XXXII/24/2018 w sprawie ustalenia herbu, flagi oraz wzoru pieczęci gminy Drzycim. Niniejszym przedstawione poniżej herb oraz flaga są oficjalnymi symbolami Gminy Drzycim.

Elementy historii Gminy Drzycim

Gmina Drzycim położona jest w powiecie świeckim województwa kujawsko-pomorskiego, na terenie historycznego Pomorza Wschodniego. Drzycim posiada bardzo długą historię. Najstarsza informacja pisana o Drzycimiu pochodzi z 1091 r. Nad Wdą istniał już wówczas gród, pod którym miała miejsce opisana przez kronikarza zwanego Gallem Anonimem bitwa wojsk księcia Władysława Hermana dążącego do podboju Pomorza z broniącymi się Pomorzanami. Gall opisuje starcie jako zwycięskie dla Polaków, zdaniem historyków (być może) efekt bitwy był odwrotny. Gród ten istniał w następnych stuleciach jako ośrodek obronny. Stąd nazwa miejscowa Gródek.

W średniowieczu obszar gminy wchodził w skład kasztelanii świeckiej, po zajęciu Pomorza przez krzyżaków komturstwa świeckiego, wreszcie po ponownym włączeniu do Królestwa Polskiego do powiatu świeckiego.

Spośród miejscowości leżących na terytorium gminy Drzycim pięć należało w XV-XVIII w. do własności królewskiej i starostwa świeckiego. Były to Drzycim, Gacki, Gródek, Sierosław i Sierosławek. W rękach szlachty znajdowały się: Bedlenki, Biechowo, Biechówko, Dąbrówka, Dólsk, Jastrzębie, Lubocheń, Rówienica i Wery. Spośród tych miejscowości kilka było gniazdami średniozamożnych rodzin szlacheckich Biechowskich, kosów h. własnego, Rówińskich i Spławskich. Do największego znaczenia w czasach I Rzeczypospolitej doszła posiadająca Dólsk i Lubocheń rodzina Dulskich herbu Przegonia. Wywodził się z niej m.in. Jan Dulski, kolejno kasztelan chełmiński (1572-1590), podskarbi ziem pruskich (1581-1590), a także podskarbi wielki koronny (1580-1590). Dzierżawił on liczne królewszczyzny był starostą dybowskim, brańskim, rogozińskim, suraskim, świeckim, ekonomem malborskim i starostą tczewskim. Niestety pozostawił po sobie jedynie córki i senatorska linia tej rodziny wygasła na nim. W XIX w. wszystkie majątki szlacheckie na terenie dzisiejszej gminy znalazły się w rękach niemieckich. Miejscowości leżące na tym terenie wchodziły w XIX w. w skład powiatu świeckiego. Podobnie przynależność ta wyglądała w okresie II Rzeczypospolitej (1920-1939) i po II wojnie światowej. W 1975 r. gmina Drzycim weszła w skład województwa bydgoskiego, a w wyniku ostatniej reformy administracyjnej z 1998 r. w skład województwa kujawsko-pomorskiego i odnowionego powiatu świeckiego.

Historia Gminy w szczególny sposób wpisuje się w dzieje gospodarcze Polski i jej systemu energetycznego. Ukształtowanie terenu sprawiło, że dolina rzeki Wdy była nad wyraz sprzyjającym miejscem lokalizacji siłowni wodnej. Na rzece tej urządzono dwie elektrownie. Kluczowe dla polskiej energetyki, zwłaszcza w czasach II RP: najpierw w Gródku (gmina Drzycim), a później w miejscowości Żur w gminie Osie. Plany zbudowania na Wdzie siłowni (w Gródku) zrodziły się jeszcze za czasów zaborów. Na podstawie planów technicznych przed wybuchem I wojny światowej przystąpiono do prac budowlanych. Jej głównym elementem było wzniesienie zapory ziemnej o długości 220 metrów, umożliwiającej spiętrzenie Wdy w tym miejscu do wysokości 18 m. Trwająca wojna nie sprzyjała szybkim postępom inwestycji. W chwili powrotu Pomorza do Polski w 1920 r. znajdowała się ona nadal w fazie wstępnej. Wprawdzie wykopany został ponad kilometrowy kanał, jednak budowa zapory została zaledwie rozpoczęta. Polskie władze, zdając sobie sprawę ze znaczenia tej inwestycji dla kraju, mimo trudnej sytuacji gospodarczej, doprowadziły do jej ukończenia, a w kwietniu 1923 r. prezydent RP Stanisław Wojciechowski osobiście wziął udział w uroczystości jej uruchomienia. Budowa ta w znacznej mierze została urzeczywistniona dzięki zaangażowaniu dyrektora elektrowni inż. Alfonsa Hoffmanna i wsparciu ze strony budżetu państwa. W pierwszej fazie istotne było wsparcie ze strony ministra robót publicznych Gabriela Narutowicza, osobiście wizytującego miejsce budowy, który był wybitnym inżynierem hydrotechnikiem i elektrykiem. Niemal cały kraj z uwagą śledził postępy prac przy tej inwestycji. W roku 1924 została powołana do życia Spółka Akcyjna Pomorska Elektrownia Krajowa „Gródek” (siedziba Zarządu znajdowała się w Toruniu, przy ul. Mickiewicza 5), mająca koordynować sprawę nowoczesnej elektryfikacji Pomorza.

W momencie uruchomienia, elektrownia w Gródku dysponując dwiema turbinami Francisa (wykorzystuje się te konstrukcje do dziś w hydroelektrowniach) uzyskiwała moc ok. 2,5 MW, a od 1927 r. po uruchomieniu trzeciej turbiny 4 MW. Tym samym stała się najbardziej wydajną elektrownią wodną w ówczesnej Polsce. W 1927 r. uruchomienie trzeciej turbiny miało miejsce w obecności Ignacego Mościckiego. Obecność w gródeckiej elektrowni w/w dostojników państwowych uwypukla jej znaczenie dla gospodarki podnoszącego się z upadku kraju. Elektrownia w Gródku była zresztą pierwszą tego rodzaju inwestycją uruchomioną w II RP.

Budowa elektrowni była pierwszym etapem elektryfikacji Pomorza. Do jej wykorzystania niezbędne było zbudowanie przesyłowych sieci energetycznych. W roku 1924 została powołana do życia Spółka Akcyjna Pomorska Elektrownia Krajowa „Gródek” (siedziba Zarządu znajdowała się w Toruniu, przy ul. Mickiewicza 5), mająca koordynować prace w zakresie elektryfikacji Pomorza. Spółkę zawiązał starosta pomorski (jako reprezentant samorządu terytorialnego będącego większościowym udziałowcem) oraz dyrekcja Elektrowni „Gródek” (Alfons Hoffmann). Kontynuatorem tradycji tej spółki był powojenny Zakład Energetyczny Toruń (od 1993 jednoosobowa spółka skarbu państwa). Dyrektorem spółki został inż. Alfons Hoffmann. Rozbudowa linii energetycznych rozwijała się pomyślnie, sięgając w 1925 r. Grudziądza, w 1927 Torunia. Przyczyniło się to do dobrej kondycji elektrowni gródeckiej, ale zwłaszcza elektryfikacji i rozwoju gospodarczego regionu Pomorza. Istotne części wyposażenia tych linii produkowane były przy elektrowni w Gródku, a także testowane w nowoczesnych laboratoriach umożliwiających też świadczenie usług w zakresie testowania urządzeń elektrycznych podmiotom z zewnątrz.

Gdy rozpoczęto budowę portów (handlowego i wojskowego) w Gdyni, elektrownia w Gródku gotowa była sprostać zadaniu zaopatrzenia w energię portów i miasta w pierwszej fazie jego rozwoju. Po uzyskaniu rządowej koncesji na dostawę energii (1927), przystąpiono niezwłocznie do budowy linii przesyłowych. W ciągu 6 miesięcy powstał 140 kilometrowy odcinek łączący elektrownię z Gdynią.

Wznosząc zaporę w Gródku zadbano też o zachowanie możliwości spławiania drewna Wdą poprzez urządzenie odpowiedniej śluzy do transportu tratew. W 1931 r. w miejscowości Leosia została umieszczona jedna z pierwszych w Północnej Polsce stacji do stałego pomiaru poziomu wód (tutaj na Wdzie). Przy elektrowni powstałą również stacja hodowli ryb w celu zarybiania zalewu gródeckiego. Konsultantem i patronem w tym zakresie był najwybitniejszy ówczesny ichtiolog dr Włodzimierz Kulmatycki, kierownik Pracowni Rybackiej Oddziału Bydgoskiego Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego (zamordowany przez Niemców jesienią 1939 r.).

Bez przesady można powiedzieć, że elektrownia w Gródku była jak na swoje czasy nowoczesnym, wzorcowym przedsiębiorstwem o  wielokierunkowej działalności. Wywarła szczególne, pozytywne piętno na dziejach gospodarczych całego międzywojennego Pomorza. Bliższe informacje zob. M. Chudecki, Elektrownie wodne w Gródku i Żurze cenne elementy krajobrazu kulturowego Wdeckiego Parku Krajobrazowego, 2016 r.

W dziejach gminy Drzycim najważniejsze i godne upamiętnienia wydają się wydarzenia z początku jej dziejów pisanych (bitwa pod Drzycimiem) oraz z dziejów najnowszych (energetyka gródecka). W nich należy szukać symboli współczesnego herbu. Stąd też wynikają projekty znaków samorządowych gminy, prezentowane powyżej.